Zwano ją szlachtą zaściankową, a także zagrodową. I była to najliczniejsza część polskiej szlachty, posiadająca ziemię, lecz niemająca do jej uprawy niewolnych chłopów. Od zwykłych włościan odróżniała się jedynie prawem głosu na sejmach i sejmikach, osobistego udziału w wyborze króla, tradycjami rodzinnymi, posiadaniem herbu szlacheckiego oraz szeregiem przywilejów wiele obiecujących, lecz nie do skorzystania. Szlachtę zaściankową chwalono i ganiono na przemian w literaturze. Z czasem jednak górę wzięły opisy życzliwe, jak u Mickiewicza w "Panu Tadeuszu" czy u Orzeszkowej w "Nad Niemnem".