Opowieść o polskiej kulturze artystycznej i duchowej XIX wieku, rozwijającej się w podzielonym przez zaborców kraju mimo rozmaitych szykan i braku wolności słowa, autorzy rozpoczynają od przywołania atmosfery dwóch słynnych, ówczesnych ogrodów. Ich porównanie skłonić może do znacznie dalej idących wniosków, niż można by się spodziewać. "Sofiówka" była imponującym parkiem krajobrazowym założonym w pobliżu Humania przez Stanisława Szczęsnego Potockiego, niesławnego targowiczanina. Był to dar dla Zofii Wittowej, trzeciej żony magnata, kobiety o mocno nadwerężonej reputacji. W 1804 roku ogród opisał Stanisław Trembecki. Słynny libertyn nie mógł znaleźć lepszych mecenasów - zdrajca ojczyzny i bohaterka pikantnych plotek. Jednak obserwacja ich parku skłoni go do przemysleń wielce pesymistycznych, które przelał na papier. Zupełnie inaczej odbierany był park księżnej Izabelli Czartoryskiej w Puławach. Pełna patriotycznych uczuć księżna założyła w tym kompleksie pierwsze polskie muzeum. Zaborcy nieprzychylnym okiem patrzyli na Puławy - w 1831 roku zostały one skonfiskowane przez władze carskie. Niełatwo jest opowiedzieć o tak złożonym, dramatycznym i burzliwym okresie naszych dziejów, jakim był wiek XIX, w ledwie pięćdziesiąt minut. Autorom udało się jednak uchwycić i scharakteryzować zjawiska najbardziej istotne. Romantyczną koncepcję dziejów i mesjanizm z czasów Wielkiej Emigracji konfrontują z pracą organiczną w zaborze pruskim i późniejszą myślą pozytywistyczną.Przywołują sylwetki najwybitniejszych ludzi epoki - artystów, pisarzy, działaczy i bojowników o wolność, takich jak m.in. Antoni Malczewski, Adam Mickiewicz i Filomaci, Zygmunt Krasiński, Wojciech Bogusławski, Samuel Bogumił Linde, książę Józef Poniatowski, Juliusz Słowacki, Maurycy Mochnacki, Piotr Michałowski, Jan Matejko, Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz. Biorący udział w programie eksperci, profesorowie Alina Witkowska, Henryk Markiewicz, Marcin Król, Maria Janion mówią o legendzie napoleońskiej, najbardziej aktywnych przedstawicielach Wielkiej Emigracji i ludziach, którzy zdecydowali się pozostać w kraju, o organicznikach z Wielkopolski i konserwatystach ze szkoły krakowskiej. W filmie wykorzystano bogate materiały ikonograficzne i teksty źródłowe.