W poprzednim odcinku zastanawialiśmy się nad faktem zapisania przez Mojżesza Bożych słów. Zapisać to łatwo, trudniej jest wykonać. Mimo wszystko Izraelici zrobili piękną deklarację: «Wszystkie słowa, jakie powiedział JHWH, wypełnimy!». Lud Boży zobowiązał się do posłuszeństwa przepisom Dekalogu, a więc również do uczestnictwa w liturgii powiązanej z Dekalogiem. Liturgia nadaje Dekalogowi charakter namacalny, cielesny i wspólnotowy. Bez liturgii Dekalog pozostaje pobożnym życzeniem, zbiorem wartości lub prywatną pobożnością niweczącą dzieło odkupienia z Egiptu. Dlatego odtąd i do końca czterdziestego rozdziału Księga Wyjścia będzie mowa o liturgii, z krótką przerwą na bolesny epizod złotego cielca.
Jozue powtórzył czyny Mojżesza. W obu przypadkach trzeba było zapisać warunki Przymierza, aby nikt później nie mógł ich zmieniać lub dostosowywać do własnego widzimisię. Ustępstwo w jednym malutkim punkcie Przymierza otwiera wrota do ustępstwa we wszystkich pozostałych. Stąd konieczność zapisania warunków Przymierza, żeby każdy dostosowywał siebie do Przymierza, a nie dostosowywał Przymierza do siebie.
Przymierza definiuje prawo, a w konsekwencji definiuje grzech i przewiduje, że wydarzą się odstępstwa od prawa. Pamiętajmy z Księgi Rodzaju, że zapłatą za grzech jest śmierć (Rz 6, 23), a w Księdze Kapłańskiej dowiemy się, że bez przelania krwi nie ma przebaczenia grzechów (Hbr 9, 22):
W ramach Przymierza musi być ustanowiony system ofiarniczy, który dzięki śmierci zastępczej zwierząt pozwoli na oczyszczenie ludu ze swoich grzechów. Do składania ofiar Mojżesz wyznaczył młodzieńców, to znaczy tych z ludu, którzy nie znali grzechu byli najbardziej święci z racji młodego wieku (Lewici zostaną dopiero później poświęceni do służby ołtarzowej). Mojżesz sam tych ofiar nie składał, bo nie jest rolą arcykapłana składanie ofiar zwykłych (odsyłam do naszego poprzedniego odcinka). Rolą Mojżesza jako Arcy-Arcykapłana jest samotne wejście w obłok obecności Bożej na szczycie góry Horeb, co się już niebawem wydarzy.
Ciekawe jest wykorzystanie krwi ofiar. Skoro życie ciała jest we krwi, rozlanie połowy krwi na ołtarz symbolizuje oddawanie życie Bogu, natomiast druga połowa krwi jest wylana do czar i posłuży do pokropienia Ludu. W ten sposób martwe zwierzę udzieli swojego życia pokropionym, ratując ich od śmierci, ponieważ bez przelania krwi nie ma przebaczenia grzechów (Hbr 9, 22).
Cała krew została wylana na obie strony Przymierza: na Boga i na Lud. Patrząc z drugiej strony skoro lud został pokropiony, został wyniesiony do statusu drugiego ołtarza służącego uwielbianiu Boga. Cała ceremonia ma na celu konsekrację Izraela jako królestwo kapłanów i świętego ludu, jak to zostało zapowiedziane w dziewiętnastym rozdziale (link).
Mojżesz wziął do ręki Księgę Przymierza (czyli pierwszy egzemplarz Biblii w historii) i ją głosił. Księga Przymierza nie jest martwym zapisem kronikarskim, ożyje dzięki głośnemu czytaniu. Na co Lud przyrzekł: «Wszystko, co powiedział JHWH, uczynimy i posłuchamy». Zwróćmy też uwagę na kolejność: Lud najpierw deklaruje gotowość czynienia, a później słuchania woli Bożej, choć spodziewalibyśmy odwrotnej kolejności. Wyraża to bardzo głęboką prawdę, że Prawo Boże należy najpierw praktykować - jego rozumienie przyjdzie dopiero na skutek życia w pokucie i czystości. Bo dla osoby zmysłowej rzeczy duchowe są niesmaczne, nieatrakcyjne i niezrozumiałe, stąd konieczność takiej kolejności: najpierw przestrzegać Prawo Boże, później się w nie zakochać.
Zwróćmy jeszcze uwagę na to, że nie ma tutaj miejsca na negocjacje z Bogiem, na wybiórcze przyjmowanie odpowiadających nam przykazań. W Przymierzu albo przyjmujemy wszystkie przykazania, albo od niego odstępujemy. W Nowym Testamencie święty Jakub przypomniał tę zasadę:
Choćby ktoś przestrzegał całego Prawa, a przestąpiłby jedno tylko przykazanie, ponosi winę za wszystkie. (Jk 2, 10)
Na Horebie Lud przyjął na siebie całe Prawo, to zobowiązanie zostało przypieczętowane krwią, podobnie jak pierwsze Przymierze Boga z Abrahamem (odsyłam do naszego komentarza tego wydarzenia, link). Przypominam, że wówczas dla zawarcia Przymierza potrzebna była ofiara z nieskazitelnych zwierząt: te zwierzęta zostały przepołowione i strony zawierające Przymierze musiały przejść między tymi połówkami, dając do zrozumienia, że kto by łamał postanowienia Przymierza odstępując na lewo lub na prawo podzieli los martwych zwierząt. Pokropienie Ludu krwią ofiary jest więc uroczystym zawarciem Przymierza. Odtąd nie ma już odejścia innego, niż poprzez śmierć, bo zapłatą za grzech jest śmierć (Rz 6, 23).
Na Horebie Lub trzy razy zadeklarował swoje posłuszeństwo Bogu: najpierw w rozdziale dziewiętnastym przed usłyszeniem warunków Przymierza, jako wyraz zaufania Bogu. Później jako reakcję na opowiadanie Mojżesza, wreszcie po odczytaniu tego, co Mojżesz zapisał w Biblii.
Słowa kluczowe (dla wyszukiwarek)
Biblia Pięcioksiąg Tora
Stary Testament Tanach
Księga Wyjścia Szemot Exodus