Tło historyczne potrzebne do zrozumienia Księgi Wyjścia: Faraon zwalnia kapłanów z pańszczyzny.
Niniejszy rozdział przede wszystkim przygotowuje nas do czytania drugiej księgi biblijnej Księgi Wyjścia. Opisuje tło historyczne potrzebne do zrozumienia późniejszych wydarzeń.
Najpierw opisana jest audiencja u Faraona, gdzie potomkowie Jakuba otrzymują prawo osiedlania się w ziemi Goszen, słynącej pastwiskami, gdzie mogą zająć się hodowlą bydła. Faraon przewiduje też możliwość zatrudnienia zdolniejszych braci w zarządzaniu dobrami Egiptu (ta wzmianka ma na celu uzasadnienie zawodu przyszłych Izraelitów w Egipcie).
Ważna jest też wzmianka końcowa. Chodzi o rozporządzenie (...) w sprawie roli w Egipcie, obowiązujące po dzień dzisiejszy (Rdz 47,26). Czyli jest położony naprawdę duży nacisk na prawomocność tych rozporządzeń i na wyjaśnianie, skąd one pochodzą. Otóż chodzi o to, że klasa kapłańska otrzymuje specjalny status oraz prawo do stałego i darmowego przydziału produktów żywnościowych z terenów otaczających świątynie. Ta wzmianka będzie ważna do zrozumienia kontekstu historii Mojżesza pozwoli nam ocenić, że faraon za czasów Mojżesza będzie rządził niesprawiedliwie, bo będzie postępować wbrew prawu egipskiemu.
Na razie jednak ten faraon jest bardzo przychylny Józefowi i jego rodzinie. Po prawno-praktycznej części posłuchania (audiencji??) u faraona nadchodzi chwila pełna serdeczności kiedy przed jego oblicze zostaje wprowadzony sędziwy Jakub. Krótka relacja o tym wydarzeniu rozpoczyna się i kończy wzmianką, że Jakub błogosławi faraona. Chodzi tu oczywiście o pozdrowienie, ale w podtekście autor biblijny uwydatnia wielkość Izraela. Doświadczony głodem, ubogi, wędrowny pasterz Izrael może błogosławić, to znaczy zapewnić pomyślność i dobrobyt, które pochodzą od Pana, zgodnie z Jego obietnicą daną Abrahamowi:
Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi (Rdz 12,3).
Rozmowa faraona z Jakubem jest krótka, ale bardzo bogata w treść. Patrząc na starca, faraon spontanicznie pyta o jego wiek. Odpowiedź Jakuba staje się gorzką refleksją filozoficzną nad ludzkim losem. Jak włóczęga przeżył tylko 130 lat, w smutku i niepewności, ciągle zmuszany do ucieczki i zagrożony niebezpieczeństwami. Słowa te kojarzą się z Psalmem, który doskonale streszcza rozważania Jakuba, choć wyrasta z innego historycznego doświadczenia:
Miarą naszych lat jest lat siedemdziesiąt lub, gdy jesteśmy mocni, osiemdziesiąt: a większość z nich to trud i marność. (Ps 90,10)
Jakub-Izrael będzie jeszcze żył 17 lat w Egipcie, podobnie jak Józef miał 17 lat, zanim został sprzedany. Pierwsze 17 lat skończyły się tragicznym zaginięciem Józefa, ostatnie 17 lat skończą się spokojną śmiercią Jakuba. To, co wydawało się być przekleństwem zostało przekształcone w błogosławieństwo.
Jakub przekazuje Józefowi swoją ostatnią wolę i zobowiązuje syna pod przysięgą do jej wypełnienia. Akt przysięgi poznaliśmy w rozdziale 24 (link powyżej): położenie ręki pod biodrem oznacza przysięgę na narządy płciowe, symbolizujące Boży dar życia i płodności. Jedynym pragnieniem Izraela jest wrócić do ziemi swych ojców po śmierci i zostać tam pogrzebanym, aby przebywać na zawsze z ojcem Izaakiem i dziadkiem Abrahamem. Patriarcha Jakub-Izrael był wierny swym przodkom i teraz może odpocząć razem z nimi. Zostawia po sobie mocne fundamenty, mianowicie jedność 12 braci. Na takim fundamencie przyszłość Przymierza pozostaje zapewniona.
Wzruszony Józef, klęcząc u wezgłowia ojca, godzi się zostać wykonawcą jego woli.
Słowa kluczowe (dla wyszukiwarek)
Biblia Stary Testament Tanach
Księga Rodzaju Bereszit Genesis
Pięcioksiąg Tora
Historia biblijna
Archeologia biblijna
Józef Juda Jakub Izrael Abraham Izaak
Judaizm Religia żydowska Żydzi